Roken en parodontitis
Er zijn twee vormen van tandvleesontsteking, n.l. gingivitis en parodontitis.
Wat is gingivitis?
In de tandplak op de tanden en kiezen zitten tientallen soorten bacteriën. Deze bacteriën voeren een aanval uit op het tandvlees. Het tandvlees zal zich hier tegen verdedigen door zogenaamde afweercellen naar de bacteriën toe te sturen. Deze afweercellen komen uit de bloedvaten in het tandvlees en verplaatsen zich door het tandvlees naar de bacteriën in de tandplak. De afweercellen maken vervolgens de bacteriën onschadelijk. Het gevecht tussen de afweercellen en de bacteriën is de ontsteking in het tandvlees. Door de ontsteking is het tandvlees vaak rood en gezwollen en bloedt gemakkelijk bij het poetsen.
De verdediging tegen de bacteriën in de tandplak vindt niet alleen plaats met behulp van de afweercellen die uit de bloedvaten komen. In het speeksel zitten namelijk ook nog afweerstoffen die de bacteriën onschadelijk kunnen maken.
Als de afweer tegen de bacteriën voldoende werkt, zal de ontsteking beperkt blijven tot de rand van het tandvlees. De tandvleesontsteking wordt dan gingivitis genoemd.
Wat is parodontitis?
Als de afweer tegen de bacteriën in de tandplak onvoldoende werkt, zal de ontsteking zich in de diepte uitbreiden waardoor het kaakbot rondom de wortels van de tanden en kiezen wordt afgebroken. Uiteindelijk kan zoveel kaakbot verloren gaan dat de tanden en kiezen los gaan staan en tenslotte uitvallen. Zo’n tandvleesontsteking wordt parodontitis genoemd.
De afweer tegen de bacteriën in de tandplak kan onvoldoende zijn door meerdere oorzaken. Als er bijvoorbeeld erg agresieve bacterie-soorten in de tandplak zitten, kunnen de afweercellen zich daar niet goed tegen verdedigen. In andere gevallen is de afweer zelf verminderd. Belangrijke oorzaken van een verminderde afweer tegen de bacteriën in de tandplak zijn suikerziekte, roken en stress. Vaak is er sprake van zowel agressieve bacterie-soorten als een verminderde afweer. Dan is het risico voor het ontstaan van parodontitis het grootst en kan er veel kaakbot worden afgebroken. Ook onvoldoende afweerstoffen in het speeksel vergroten de kans op parodontitis.
Wat is de invloed van roken op gingivitis?
Bij rokers zal o.a. nicotine uit de tabaksrook doordringen in het tandvlees. Daardoor zullen de bloedvaten in het tandvlees vernauwen en de wand van de bloedvaten wordt minder doorgankelijk voor de afweercellen. Het gevolg is dat minder afweercellen uit de bloedvaten naar de tandplak kunnen gaan. Bovendien zorgen schadelijke stoffen uit de rook ervoor dat de afweercellen minder goed functioneren in hun afweer tegen de bacteriën in de tandplak. Daardoor is de kans op het ontstaan van parodontitis bij rokers groter dan bij niet-rokers. Daarnaast zorgen schadelijke stoffen uit de tabaksrook voor een verminderde productie van speeksel waardoor er minder afweerstoffen in de mondholte aanwezig zijn. Ook daardoor bestaat een verhoogd risico op het ontstaan van parodontitis bij rokers.
Voorts zijn er inmiddels sterke aanwijzingen dat er onder invloed van tabaksrook een verandering optreedt in de samenstelling van de tandplak. Bij rokers zou het aantal agressieve bacteriën in de tandplak n.l. toenemen waardoor de aanval op het tandvlees sterker wordt. Het risico dat de afweercellen de bacteriën in de tandplak niet meer onder controle kunnen houden, neemt daardoor toe en daarmee ook de kans op het ontstaan van parodontitis.
Wij hebben u al eerder verteld dat de nicotine uit tabaksrook ervoor zorgt dat de bloedvaten in het tandvlees vernauwen en dat de wand van de bloedvaten minder doorgankelijk wordt voor afweercellen. Daardoor zal het ontstoken tandvlees niet of nauwelijks rood en gezwollen zijn of gaan bloeden bij het poetsen. De ontsteking in het tandvlees wordt daardoor niet of niet tijdig opgemerkt waardoor het risico bestaat dat de gingivitis op den duur ongemerkt overgaat in parodontitis. Al met al blijkt dat het risico dat een gingivitis overgaat in parodontitis bij rokers groter is dan bij niet-rokers.
Tenslotte willen wij u nog wijzen op een ander schadelijk gevolg van roken op gingivitis. De verandering in de bloedvaten en de daarmee samenhangende verminderde afweer tegen de bacteriën in de tandplak kunnen er soms toe leiden dat de bacteriën vrij spel krijgen. Het gevolg daavan is dat het tandvlees afsterft waardoor het zeer pijnlijk wordt en de patiënt zich ziek voelt, koorts heeft en erg uit zijn mond ruikt. In 90% van deze gevallen betreft het rokers.
Wat is de invloed van roken op parodontitis?
Wij hebben u al uitgelegd dat roken, als gevolg van een verandering in de samenstelling van de tandplak, leidt tot een sterkere aanval van de bacteriën op het tandvlees, en een verminderde afweer tegen die bacteriën tengevolge van veranderingen in de bloedvaten en verminderde speekselproductie. Deze factoren zorgen ervoor dat er bij rokers die parodontitis hebben meer en sneller kaakbot wordt afgebroken dan bij niet-rokers met parodontitis. Bovendien blijkt uit onderzoek dat rokers met parodontitis minder goed op een behandeling van parodontitis reageren dan niet-rokers met parodontitis.
Wat is de invloed van roken op parodontitis?
De bacteriën in de tandplak op de tanden en kiezen veroorzaken een ontsteking in het tandvlees. Als deze ontsteking zich beperkt tot de tandvleesrand heet deze ontsteking een gingivitis. Bij mensen die daarvoor gevoelig zijn, kan de ontsteking zich uitbreiden in de diepte en aanleiding geven tot afbraak van het kaakbot rondom de tanden en kiezen. Die vorm van ontsteking heet parodontitis.
Bij rokers met gingivitis is de ontsteking vaak niet zichtbaar waardoor die niet of te laat wordt opgemerkt. Daardoor kan ongemerkt parodontitis ontstaan. Soms leidt gingivitis bij rokers tot het afsterven van het tandvlees waardoor ernstige klachten ontstaan.
Bij rokers met parodontitis wordt meer en sneller kaakbot afgebroken dan bij niet-rokers met parodontitis. Bovendien reageren rokers minder goed op een behandeling van parodontitis dan niet-rokers. Wellicht ten overvloede willen wij nog benadrukken dat roken geen gingivitis of parodontitis veroorzaakt maar de gevolgen daarvan wel verergert. U weet al lang dat roken schadelijk is voor de gezondheid en dat het daarom verstandig is om te stoppen met roken. De schadelijke effecten van roken op gingivitis en parodontitis vormen een extra reden om niet te roken. Wilt u stoppen met roken, vraag daarbij dan hulp van uw huisarts of de Stichting Volksgezondheid en Roken, kortweg STIVORO. Het telefoonnummer van STIVORO is: 070 352 25 54.